لازم نیست همچنان به‌دنبال کسی بروید که همواره عقب‌نشینی می‌کند.
پس از یک روز طولانی روی مبل نشسته‌اید. نوبت شماست که به‌تفصیل درباره روزتان با شریک‌تان صحبت کنید. شانه‌اش را لمس می‌کنید و سعی می‌کنید او را در آغوش بگیرید. اما او نگاهش را ثابت بر تلویزیون می‌دارد و شما به خاطر نبود گوش‌سپردگی‌اش عصبانی می‌شوید.
او ناگهان بلند می‌شود و به دفترش می‌رود، می‌گوید هنوز کاری برای انجام دارد. شما روی مبل می‌مانید، احساس ناراحتی و نادیده‌گرفته‌شدن می‌کنید، یا حتی به دفترش می‌روید تا بپرسید چرا اخیراً این‌قدر دور شده است. آیا این حس‌آشناست؟ این‌گونه صحنه‌ای رایج است که متأسفانه بسیاری از زوج‌ها (متاهل یا معشوق‌دیده) با آن ارتبط دارند. به این نوع رابطه پیگیر‑دورکننده می‌گویند.
اگر فکر می‌کنید این دینامیک رابطه‌ای مشکلی نیست، این را بخوانید: در مطالعه‌ای بر روی ۱٬۴۰۰ زوج طلاق‌خورده، مشخص شد که زوج‌هایی که الگوی پیگیر‑دورکننده را نشان می‌دادند، در خطر بالاترین احتمال طلاق بودند. پس دقیقاً الگوی پیگیر‑دورکننده در رابطه چیست؟
پیگیر غالباً به‌دنبال هم‌نشینی، زمان کیفی، توجه و عشق از طرف شریک‌اش است. اما دورکننده در واکنش به این، خود را منزوی می‌کند و به‌دنبال فضایی می‌گردد که باعث می‌شود پیگیر در حالت اضطراب — گاهی حتی ناامیدی — باقی بماند.
روانشناس هاریت لِرنر، دکترای روانشناسی، می‌نویسد: «پِیگیری و دوری، روش‌های طبیعی انسان‌ها برای عبور از استرس‌های روابط هستند و هیچ‌یک بهتر یا بدتر از دیگری نیست. مشکل فقط وقتی پیش می‌آید که الگوی پیگیری و دوری در خود ثابت شود. در این شرایط، رفتار هر شریک، رفتار دیگر را تحریک و حفظ می‌کند.»
پس چگونه می‌توان این الگوی پیگیر‑دورکننده را در رابطه‌تان شکسته؟ (هنوز دیر نشده، قول می‌دهم!) روانشناس مشهور آمریکایی دکتر جان گاتمن می‌گوید: «وقتی یک شریک متعهد می‌شود که رویکرد و واکنش‌هایش را به‌طور مستمر تغییر دهد، رابطه‌شان تغییر خواهد کرد.»
اگر همواره در تعقیب باشید و آن‌ها همواره دور می‌شوند، این ۷ تغییر تمام چیزها را دگرگون می‌کند:
۱. پیگیر باید تعقیب را متوقف کند
به این معناست که باید تماس‌ها، پیام‌های کوتاه/واتساپ، سیگنال‌های دود، پیام‌های بطری، ابراز محبت، تعقیب گفتگو و هر رفتار دیگری که می‌توان آن را «پیگیری» نامید را متوقف کنید. هر چقدر هم که دشوار باشد، باید عقب‌نشین شوید و به شریک‌تان فضا بدهید؛ هم از نظر جسمی و هم از نظر احساسی.
تحقیقات گاتمن بر روی هزاران زوج نشان می‌دهد که شریکانی که در سال‌های اولیه ازدواج در الگوی پیگیر‑دورکننده گیر می‌کنند، بیش از ۸۰٪ احتمال طلاق در چهار یا پنج سال نخست را دارند. هر چه بیشتر پیگیری کنید، هر چه بیشتر دور می‌شوند و این چرخهٔ خودتقویت‌کننده باعث می‌شود هر دو شریک حس ناامیدی و قطع ارتباط داشته باشند.
۲. دورکنندگان می‌توانند سعی کنند بیشتر اقدام به شروع کنند
پیگیر معمولاً اضطراب زیادی نسبت به رابطه دارد و هر چه شریکش بیشتر دور شود، احساس ناامنی پیگیر بیشتر می‌شود. برای آرام کردن اضطراب پیگیر، دورکننده باید تلاش بیشتری برای شروع ابراز محبت کند.
اگر همسر شما پیگیر باشد و شما دورکننده، روانشناس بالینی دکتر سامنته رودمن وایتن توضیح می‌دهد که اجتناب احساسی شما از او احساس «وحشت از وابستگی» را در او برمی‌انگیزد که می‌تواند به شکل خشم و تحریک‌پذیری بروز کند. اگر به‌طور مداوم از او به‌صورت عاطفی و جسمی عقب‌نشینی کنید — مثلاً در کار، سرگرمی‌ها یا هر چیز دیگری که او نیست — درمان زوجین می‌تواند به شما کمک کند تا به‌یک دینامیک جدید برسید که هر دو احساس محبت به‌نحوی که نیاز دارند، داشته باشند.
۳. پیگیر باید بر رفع نیازهای خود تمرکز کند
به‌عنوان پیگیر، اگر احساس می‌کنید که در حال نیازمندی و چسبانگی بیش از حد هستید (صادق باشید، می‌دانید کی این‌طور می‌شوید)، مهم است که از خود بپرسید چه نیازهایی را شریک‌تان برآورده نمی‌کند و آیا می‌توانید این موارد را برای خودتان انجام دهید. سؤال: چه چیزی را از شریک‌ام دریافت نمی‌کنم که می‌توانم به خودم بدهیم؟ به عنوان مثال، اگر شریک‌تان به اندازه کافی به شما توجه نمی‌کند، آیا می‌توانید برخی مراسم خودمراقبتی بسازید که احساس مثبت به‌خود داشته باشید؟
تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به وابستگی اضطرابی اغلب در مواجهه با برخی موقعیت‌ها تحریک می‌شوند، زیرا باور ندارند می‌توانند نیازهای خود را برآورده کنند و انتظار دارند شخص دیگری—معمولاً شریک‌شان—این نیازها را برآورده سازد. با یادگیری برآورده ساختن نیازهای عاطفی خود، چرخهٔ وابستگی را می‌شکنید و زمینهٔ ارتباطی سالم‌تر و متعادل‌تر را می‌سازید.
۴. دورکننده باید شروع به به‌اشتراک‌گذاری احساسات خود کند
اگر شما دورکننده‌اید، احتمالاً بسیاری از احساسات خود را درون خود حفظ می‌کنید؛ چیزی که پیگیر بلافاصله آن را درک می‌کند و باعث احساس ناامنی می‌شود. آیا می‌توانید بیشتر سعی کنید افکار خود را به‌اشتراک بگذارید؟ حتی به‌اشتراک‌گذاری ساده‌ای مانند روز کاری‌تان می‌تواند گامی بزرگ برای نزدیک‌تر کردن شریک باشد.
تراپیست دارای مجوز، تری گاسپارد توضیح می‌دهد که برای بسیاری از افراد، ترس از صمیمیت می‌تواند به‌صورت آزمون رابطه با انتخاب شریکی نادرست بروز کند. افراد برای ایمنی بیشتر خود را دور می‌کنند و وقتی سعی می‌کنید بی‌نقص باشید و روی تخم‌مرغ قدم بگذارید، این کار مؤثر نیست چون انرژی شما را می‌گیرد.
۵. پیگیران باید به دورکنندگان فضای عاطفی بدهند
به‌عنوان پیگیر، باید عاطفی عقب‌نشینی کنید تا دورکننده در رابطه‌تان حس امنیت داشته باشد و به‌سوی شما نزدیک شود. هرچه سوالات بیشتری بپرسید، بیشتر انتقاد و شکایت کنید و فشار بیشتری برای بیان احساسات شریک‌تان بگذارید، زودتر از شما دور می‌شود. به شریک‌تان فضایی امن بدهید تا به‌راحتی با شما باز شود.
روانشناسان توضیح می‌دهند که پیگیران باید به خودشان یادآوری کنند که دورکنندگان زمانی که فشار، پیگیری یا انتقاد ندارند، به‌راحتی باز می‌شوند. همان‌طور که پیگیر مهارت‌های آرام‌سازی اضطراب خود را فرا می‌گیرد و به‌فرآیند رابطه اعتماد می‌کند، امنیت و فضای عاطفی را برای شریک صمیمی‌اش فراهم می‌کند تا به‌سوی او حرکت کند.
۶. دورکنندگان باید زمان کیفی برنامه‌ریزی کنند
پیگیر می‌تواند اضطراب زیادی نسبت به این‌که شریکش به‌مقدار کافی وقت با او نمی‌گذارد یا برای این کار تلاش نمی‌کند، حس کند. برای پیگیر زمان کیفی اهمیت ویژه‌ای دارد و به‌عنوان دورکننده می‌توانید با برنامه‌ریزی برای انجام کاری در آینده با شریک‌تان، احساس امنیت و اطمینان او را در رابطه تقویت کنید.
وقتی اضطراب ناشی از روابط قبلی به رابطهٔ جدید نفوذ می‌کند، می‌تواند خواست‌های اطمینان‌بخشی بر رابطه تحمی کند که فشارآور است، دکتر آلویس اچ. کلارک، روانشناس بالینی توضیح می‌دهد. کلید مدیریت این اضطراب این است که هرچه زودتر کنترل را به دست بگیرید و با خود و شریک‌تان مهربان باشید.
۷. نسبت به نیازهای شخص دیگر فهم داشته باشید
به‌عنوان دورکننده، گاهی نیاز به فضا و فاصلهٔ عاطفی احساس می‌کنید، اما مهم است درک کنید که اقدامات شما می‌تواند باعث ناامنی شریک‌تان شود و او را به پرسش در مورد رابطه وادار کند.
به‌عنوان پیگیر، ممکن است به‌دنبال محبت و ارتباط عاطفی باشید، اما مهم است بدانید که رفتارهای شما می‌تواند باعث احساس خفگی، ناامیدی و نیاز به زمان تنهایی در شریک‌تان شود.
همه ما سوابق، احساسات، سبک‌های وابستگی، اضطراب‌ها و ناامنی‌های خود را به رابطه می‌آوریم. اما اگر بتوانیم سعی کنیم شریک‌مان و تفاوت‌های او را درک کنیم، می‌توانیم روابط شادتری و پرمحبت‌تری بسازیم.
به‌نظر درمانگر ازدواج و خانواده، دارلین لنسر، «روابط می‌توانند مسیر هیجان‌انگیزی به سوی ناشناخته‌ها باشند. اما برای این کار نیاز به شجاعت داریم — شجاعتی برای باز کردن خود و تجربه‌کردن درد. پاداش‌های این مسیر ارزشمندند، زیرا مسیر خودشناسی است و در نهایت به نیروی الهی می‌رسد وقتی که خود را به یکدیگر می‌سپاریم».
